In wereldwijde verbondenheid gedenken wij: Week 5 - Denemarken, Finland, IJsland, Noorwegen en Zweden

 

Voorbeden: Week 5

 
Dank voor:
•Het rijke en gevarieerde erfgoed van de grote en kleine kerken in deze Scandinavische landen.
•Oecumenische bewegingen van geestelijke vernieuwing die nieuwe intensiteit en diepte geven aan het christelijk geloof.
•Een getuige voor gerechtigheid en vrede, die een sterk voorbeeld voor de rest van de wereld kan zijn.
•Sneeuw en skiën, bossen en bergen, meren en fjorden.
•De witte nachten van de zomer en het kale winterlicht.
Bid voor:
•Inspanningen om geweld, rassen/etnische discriminatie, en het misbruik van kinderen en vrouwen te overwinnen.
•Gelijke rechten en zelfbeschikking van de inheemse volkeren.
•Vluchtelingen en migranten die een beter leven in deze landen zoeken.
•Kerken die proberen om nieuwe vitaliteit te vinden, zodat ze trouwe getuigen kunnen worden van het evangelie.
 

Wereldwijd verbonden: Week 5

Kerk in Husavik, in het noorden van IJsland. (Foto: Janny Bolhuis)
 
In stilheid en vertrouwen zou je sterkte zijn (Jesaja 30:15)
 
Mensen eisen vrijheid van spreken,
als compensatie voor vrijheid van denken,
die ze vermijden.
Bidden wil zeggen: stil worden en stil zijn
en wachten tot de biddende mens God hoort…                                                      
(Sören Kierkegaard (1813-1855,
Deens theoloog en filosoof)

Gij wacht op ons, totdat wij opengaan voor U.
Wij wachten op uw woord dat ons
ontvankelijk maakt.
Stem ons af op uw stem, op uw stilte…
(H. Oosterhuis)
 
Bevestiging van ambtsdragers in de Kerk van Olari, Bisdom van Espoo, Finland.(Foto: Wereldraad van Kerken)
In deze landen hebben de Lutherse kerken de meerderheid. Samenwerking in evangelisatie en dienstverlening met andere Europese kerken heeft gemaakt, dat de kerken uit het noorden van het begin af actief zijn geweest in de oecumenische beweging.
 
- Kaj Munk, een Deens predikant hield op Nieuwjaarsdag 1944 zijn laatste preek. Hij kwam niet in zijn kerkelijk gewaad maar in een ochtendjas de kerk binnen, beklom niet de kansel, maar pakte een stoel. Hij verklaarde zijn gedrag als volgt:
"... toen ik gisteren voor Gods aangezicht deze dienst voorbereidde, heb ik gevoeld, dat het mij onmogelijk zou zijn, vandaag op de preekstoel of voor het altaar te gaan staan...” Met deze daad protesteerde hij ertegen dat enkelen uit zijn gemeente vrijwillig voor de bezetter werkten.(...) Daaraan voegde hij onomwonden toe: "Wanneer thans een Deen vrijwillig hulp verleent aan de Duitsers, maakt hij zich schuldig aan verraad en ik sta hier niet om haat te verkondigen. Ik kan dat doodeenvoudig niet. Ik weet in welk een staat van verschrikking en ellende de wereld is komen te verkeren. Ik weet welke smaad mijn eigen land heeft moeten ondergaan. Ik weet dat ik mij nu al maanden geen enkele keer te ruste heb begeven, zonder tegen mezelf te zeggen: 'Zullen ze je vannacht komen halen?' En dat is geen vrolijke gedachte voor iemand die het leven liefheeft, die nog veel werk heeft te verrichten en die gelukkig is met vrouw en kinderen. En toch kan ik niet haten.” Drie dagen later, op 4 januari 1944, werd Munk door de Gestapo opgepakt, afgevoerd en neergeschoten. De volgende ochtend werd hij gevonden in een greppel.
- De Evangelisch Lutherse Kerk van Finland is de nationale kerk van het land. Het hoofd van de Kerk is de Aartsbisschop van Turku, Kari Mäkinen, die op 1 juni 2010 Jukka Paarma opvolgde als aartsbisschop van Turku.
- Edvard Munch, geboren op 12 december 1863, was een Noorse kunstschilder en de grote voorman van het expressionisme;  hij overleed op 23 januari 1944 in Oslo.
Angst en eenzaamheid zijn de terugkerende thema’s in het werk en het leven van Munch. Andere belangrijke thema’s zijn liefde, lijden en de dood, welke in de visie van de kunstenaar onafscheidelijk met elkaar verbonden zijn. “De levensangst heeft me achtervolgd sinds ik voor het eerst begon te denken.” (bron: R. Stang, Edvard Munch, leven en werk). Die angst komt nadrukkelijk naar voren in "De schreeuw". (zie foto onderaan deze site of bij week 21, zo. Exaudi-hoor).
- Sinds 1513 worden de kerkdiensten in Zweden in het Zweeds gehouden. Na de Reformatie in 1527 kwam in 1541 de Zweedse bijbelvertaling tot stand.
Ter gelegenheid van het 400-jarig bestaan van de Lutherse Kerk in Zweden (1994) pleitte aartsbisschop Gunnar Weman voor een volkskerk die de grote levensvragen wil uitdragen naar brede lagen van de bevolking, dit vooral met betrekking tot het vreemdelingenvraagstuk.
De filmregiseur Ingmar Bergman werd geboren op 14 juli 1918 in Uppsala, Zweden.
Bergmans vader was een Luthers predikant, waardoor hij opgroeide omringd door religieuze beelden en theologische discussies. Hij ging naar de Universiteit van Stockholm, waar hij interesse in theater en later ook in film kreeg. Zijn films gaan meestal over existentiële vragen over sterfelijkheid, eenzaamheid en geloof.
Als regisseur waardeerde hij intuïtie hoger dan intellect, en koos hij voor een niet-agressieve houding tegenover acteurs. Bergman zag zichzelf belast met een grote verantwoordelijkheid tegenover zijn acteurs: hij zag hen als medewerkers in een psychologisch kwetsbare positie. Hij zei dat een regisseur zowel eerlijk als ondersteunend moet zijn om het beste uit anderen te halen. Met Het Zevende Zegel (1957) trok hij velen over de streep om film niet zozeer als entertainment  maar als een volwaardige kunstvorm, de zevende kunst te aanvaarden.
Bergmans films hebben bij het brede publiek de naam zwaarmoedig, diepgravend en ontoegankelijk te zijn – eigenlijk te ernstig voor een medium dat geleidelijk aan weer entertainment werd. In zijn films behandelt hij de grote levensvragen, de zin van het geloof en schuld en boete. Bergman weigerde steeds het publiek de gemakkelijkste weg aan te reiken.
Hij overleed in de ochtend van 30 juli 2007 op het eiland Farö in de Oostzee , op 89-jarige leeftijd.
"Spiritualiteit en verborgen omgang lichten op in het concrete leven van een mondiaal wereldburger: Hammarskjöld - staande op de breuklijn van wat wij ‘wereld’ noemen, wilde hij de breuk dichten, zoals hij ook de wonden van zijn eigen ziel wilde helen. Hij wilde de wereld opnieuw ombouwen tot ‘schepping’, tot een maaksel in de handen van de Eeuwige, Schepper van hemel en aarde.” (J. Beumer in ‘De langste reis is de reis naar binnen’)
Dag Hammarskjöld, geboren op 29 juli 1905 was een Zweeds diplomaat en secretaris-generaal van de Ver. Naties.  Hij stierf op 18 september 1961 in Ndola Zambia, als gevolg van een vliegtuigongeluk tijdens zijn vredesmissie in Congo.
Het boek 'Merkstenen' schildert de mystieke weg die Dag Hammarskjöld soms met moeite is gegaan. Het is een indringend getuigenis van een groot man, die worstelde met zichzelf en zijn verhouding tot God. Het manuscript van Merkstenen werd na de tragische dood van de auteur gevonden in zijn woning in New York. Hij ontving de nobelprijs voor de vrede. Wij gedenken en bidden met woorden van deze Zweedse staatsman:
Dag Hammarskjöld: "Vriendschap behoeft geen woorden. Het is eenzaamheid bevrijd van de pijn van het alleen zijn.”
Heer, schenk ons een zuiver hart, opdat wij U zien;
schenk ons een deemoedig hart, opdat wij U horen;
schenk ons een liefhebbend hart, opdat wij U dienen;
schenk ons een gelovig hart, opdat wij U leven.  
                                               
Uw Naam worde geheiligd, niet mijn naam.
Uw rijk kome, niet mijn rijk.
Uw wil geschiede, niet mijn wil.
Geef ons vrede met U, vrede met mensen
en met onszelf en bevrijd ons van vrees.
 
 
 
 
Trondheim (Noorwegen) viert het grootste kerkelijke feest, met als speerpunt het klimaat, augustus 2015 (Foto: Norwegian Church Aid, Aina Johnsen-Ronning, WCC)
 
 
Kerk met begraafplaats in Alesund, Noorwegen (foto: Janny Bolhuis)
Psalm 84, Requiem van Joh. Brahms: “How lovely are Thy Dwelling Place” (Gardiner)

 
“De ‘kleine’ samenhang wordt zo gemakkelijk
overschaduwd door de ‘grote’.
Maar zonder de nederigheid en de warmte die je
moet verwerven in je relatie met anderen,
in wier persoonlijk leven je bent ingevoegd,
kun je niets doen voor de mensheid als geheel.”
(Dag Hammerskjöld in "Merkstenen")
 
Naarmate wij dichter bij de gekruisigde Heer komen, komen wij dichter bij elkaar,
hoe verschillend de kleuren van het licht dat ons geloof uitstraalt ook mogen zijn.
Onder het kruis van Jezus strekken wij de handen naar elkaar uit.
(Lars Olof Jonathan Söderblom, 1866-1931, Zweden, Aartsbisschop en leider van de Oecumenische Beweging)
 

 
 
Ingmar Bergman, tijdens de productie van "Wilde aardbeien", 1958
 
 
Alesund, Noorwegen (Foto: Janny Bolhuis)
 
 
De Hallgrims-kerk in Reykjavik is de grootste kerk van IJsland en heeft een opvallende bouwstijl. Hij is ontworpen door de staatsarchitect Gudjón Samúelsson. De bouw heeft 40 jaar geduurd. (Foto: Janny Bolhuis)