Waarom ...
Oecumenische Gebedskalender van de Wereldraad van Kerken in Genève - Oecumene: heel de wereld
Steek een kaars aan tegen al het duister,
als een teken in een bange tijd,
dat ons leven niet in wanhoop eindigt
dat de vrede sterker is dan strijd.
Refrein: Want het licht is sterker dan het donker
en het daglicht overwint de nacht,
zoek je weg niet langer in het duister,
keer je om en zie Gods nieuwe dag!
LB 286 (tekt Robert Willis)
Gedenken
Moge God in zijn ontferming, jou, in de blindelings verzengende gloed van de wind, die de pijnlijke keel schor maakt en het vlees uitdroogt, de boom laten vinden, wiens grote takken beschutting en schaduw schenken. (Uit Somalië) |
"Ik bedoel", zei ze "een soort van bidden; we zijn hier met z'n vieren, we geloven allevier in de liefde van God en we lijden ook alle vier aan het onrecht in de wereld. Zowel het één als het ander moet een plaats hebben, anders stikken we in ons verdriet". We keken haar een beetje verbaasd aan, nog niet wetend waar ze heen wilde en ik dacht aan de tranen in de ogen van mijn kleindochter, geschokt als ze was door het gebrek aan mededogen, toen we 't hadden over de vluchtelingen die werden teruggestuurd.
Het was even stil, het enige geluid in de kamer kwam uit de boxen: een hoge kinderstem zong: "Il n'est pas de plus grand amour...'' - Niemand heeft groter liefde... (Joh.15:13) en een nieuw gebod geef Ik: dat jullie elkander liefhebt, want hieraan zullen allen weten dat jullie Mij volgen. (Joh. 13:34 en 35).
Ze stond op en liep naar de andere kant van de kamer, waar een eethoek stond; ze trok de stoelen weg en zei: "kom maar, jullie vinden het vast fijn" en zo stonden we een ogenblik later rond de tafel, waarop een houten kruis lag. Midden op het kruis stond een kaars en terwijl ze deze aanstak, zei ze: "Deze week brandt de kaars voor twee Afrikaanse landen: Djibouti en Somalië. Ze nam haar bijbel en las: "Dit is de dag die de Heer gemaakt heeft, laten we blij zijn en ons verheugen! (Psalm 118:24). Wij bidden nu met woorden uit Somalië". En zo gebeurde het! Vervolgens nam ze een kleine kaars en terwijl ze hem aanstak aan de grote kaars, zei ze: "Ik wil deze kaars aansteken voor een vriend van ons die aids heeft". Ze zweeg terwijl ze de kaars op het kruis plaatste. Daarna vroeg ze ons om zingend te bidden om ontferming.
Weer was het stil. Ik stond naast haar en vroeg zachtjes: mag ik ook? - ja, zei ze, je mag.
Zo staken we allevier een kaars aan voor wat ons bezighield en waar we Gods ontferming over wilden afsmeken. En na elke kaars zongen we: Kyrie eleison - Heer, ontferm U.
Daarna stelde onze gastvrouw voor om samen het Onze Vader te bidden, liefst met geopende handen. Weer keken we elkaar wat verlegen aan, maar volgden toch haar voorbeeld. Tenslotte zongen we samen de zegenbede:
Zegen ons en behoed ons, doe lichten over ons uw aangezicht en wees ons genadig.
Zegen ons en behoed ons, doe lichten over ons uw aangezicht en geef ons vrede.
Dan zal de dag gezegend zijn - Hij máákt elke dag!
An van der Wilt
Bidden voor de wereld - inleiding
Wij bidden U om vrede en gerechtigheid in deze wereld en dat ons gebed om vrede nooit mag verstommen: 'O lieve Heer geef vrede aan allen hier beneden die uitzien naar uw feest. Opdat de mensen weten: uw heilige profeten zijn niet verblind geweest'. (Willem Barnard, LB 1009) (Foto:Johanneskirche, Saalfeld, O.Duitsland. Z.v.d.W.) Wereldbolkandelaar "De kaars maakt ons gebed niet overbodig, maar is er de voortzetting van", (Pastoor van Dom Remy, Frankrijk) |
Als het evangelie niet midden in de wereld staat
is het op aarde niet meer te harden...
Op drie dingen staat de wereld
als een kostbaar fundament,
op de Tora* en op het hart dat bidt
en op de helende daad.
(Joods liedje)
* eerste 5 boeken in het Oude Testament – het onderwijs van Israël
Oecumenische Gebedskalender van de Wereldraad van Kerken
Bidden voor de wereld – in de gang van het kerkelijk jaar en het Onze Vader als leefregel.
Bidden voor de wereld - Heeft dat wel zin? Wordt de wereld daar beter, anders van? Zonder ophouden bidden, zoals Jezus leerde? Misschien worden wij er anders van. Misschien zal dan te zien zijn waar Johannes over schrijft in zijn eerste brief, (1 Joh.3:2) dat wij Gods kinderen zijn! Bidden met het Onze Vader als leefregel, als program voor ons leven: Door de kracht van zijn Geest zijn Naam heiligen – zijn rijk gestalte geven – zijn wil doen: het brood breken en delen; samen de beker van verzoening drinken; solidair zijn met de minsten onder ons. Onmogelijk? Laten we het proberen, zodat het zichtbaar wordt: hemel op aarde. Dan misleiden we onszelf niet langer en verlost Hij ons van het kwaad. Dan is er toekomst: Vrede op aarde.In de gesprekken die ik jaren geleden met ds. van der Zee (destijds alg.secretaris van de Ned.Raad van Kerken) mocht hebben, werd ik getroffen door zijn verlangen om de Oecumenische Gebedskalender van de Wereldraad van Kerken meer onder de aandacht van de lidkerken te brengen en hij vroeg mij of ik daarover maandelijks in het Oecumenisch Bulletin wilde schrijven. Ik heb dat zeven jaar met veel plezier gedaan en een groot deel van de gebeden uit “With all God’s people” (het boek dat door de Wereldraad bij deze kalender werd geschreven) vertaald.
Het kerkelijk jaar en het Onze Vadergebed
Om de Oecumenische Gebedskalender een bedding te geven wilde ik deze verbinden met het kerkelijk jaar en daarvoor koos ik de "Zondagsgebeden" uit het boekje “Zondagswoorden” van ds. van der Zee. In zijn toelichting schrijft hij hierover:
"Gebeden uit de oecumene - De christelijke gemeenschap kent velerlei vormen van gebed. De lange litanieën en de korte aanroepingen. Het vrije gebed van voorganger of gemeenteleden en het streng gestructureerde gebed bij brood en wijn. De stilte zowel als de uitbundigheid van het zingen dat naar Augustinus' uitspraak geldt als een dubbel bidden.
Een bijzonder plaats wordt onder al deze gebedsvormen ingenomen door het collectagebed, voor elke zondag of feestdag in het kerkelijk jaar opnieuw geformuleerd. Het woord collecta zegt het al: in één enkele volzin worden de verlangens en verwachtingen van het hele volk van God verzameld en samengevat. Het waren de liturgen in Rome die deze vorm van bidden uitvonden of in elk geval gestalte gaven. Helder en eenvoudig. En niet zelden verrassend door een spel met woorden of door de diepte van een gedachtengang.
Het nieuwe missaal van de Rooms-Katholieke Kerk nam een zeer groot gedeelte van de collectagebeden uit het oude missaal over, waarbij de naam oratio nu ook officieel plaats maakte voor collecta."
Ds. v.d.Zee, die "Zondagswoorden" bedoeld had als afscheidsgeschenk voor de Raad als hij met pensioen zou gaan, overleed echter plotseling, juist toen het boekje persklaar was en dus kon ik dit alles niet meer met hem overleggen.
En zoals Maarten Luther in elke periode van het kerkelijk jaar één bede van het Onze Vader centraal stelde, wilde ik dat ook dit gebed een plaats zou krijgen in de Oec.Gebedskalender.
Ik stelde mij voor dat het ‘Onze Vader’ er als een rode draad doorheen zou lopen: Bidden voor de wereld, in de gang van het kerkelijk jaar en het Onze Vader als leefregel: gebed en werkprogram in één en zo werd de gedachte aan een oecumenisch getijdenboek geboren: Eigenlijk hoopte ik dat het dan ook een bedding zou vinden in de zondagse eredienst, (in het Kyriegebed of bij de voorbeden); of anders misschien in een doordeweeks morgen- of avondgebed, wat op sommige plaatsen ook al gebeurde. Het getijdenboek is nog niet uitgegeven, maar misschien gebeurt dat nog! Wie weet!
In een heftige periode waarin plotseling mijn zoon overleed en mijn wereld leek in te storten, kwam op een avond de gedachte op dat ik een website zou kunnen maken voor de Oecumenische Gebedskalender. Ik wilde iets doen waar ik blij van werd en waarvan ook anderen blij zouden worden.
Mijn jongste dochter is zo goed geweest mij wegwijs te maken in de techniek van het bouwen van een website, waarvoor ik haar zeer dankbaar ben. Het lezen en herlezen van de teksten heeft mij getroost en kracht gegeven om door te gaan. Ook dank ik mijn lieve vriendin Heleen Janssens, die mij inspireerde deze site iets persoonlijker te maken.
Vergeten leidt tot ballingschap - gedenken is het geheim van verlossing.
(Baäl Shem Tov, een orthodoxe en mystieke rabbi die omstreeks 1700 werd geboren in de Oekraïne)
Grondgedachte en voorgeschiedenis van de Oecumenische Gebedskalender
De grondgedachte om wereldwijd in gebed voor elkaar in te staan, voert terug tot halverwege de 19e eeuw. In 1846 sloten christenen zich aaneen in de Evangelische Alliantie en maakten een begin met een gebedsweek voor Missie en Zending. Ook nu nog worden op verschillende plaatsen deze gebedsweken in juli en/of november gehouden. In 1887 ontstond in Amerika de Wereldgebedsdag voor Vrouwen, die tegenwoordig op de eerste vrijdag in maart wordt gehouden en nu kortweg Wereldgebedsdag wordt genoemd. In 1908 kwam de Anglicaan Paul Wattson op de gedachte om tot een gebedsoctaaf (8 dagen) voor de eenheid van kerken en christenen te komen. Daaruit is de Oecumenische Gebedsweek ontstaan, zoals die ook nu jaarlijks plaatsvindt in januari.
De Oecumenische Gebedskalender is een wekenkalender, samengesteld door de Wereldraad van Kerken. De wereld werd verdeeld in 52 regio’s, zodat in één jaar voor alle regio’s zou worden gebeden en mensen elkaar wekelijks in wereldwijde verbondenheid zouden gedenken. Het boek “With all God’s people”, dat bij deze gebedskalender werd geschreven, was een rechtstreeks antwoord op de uitdaging van de 5e Assemblee van de Wereldraad van Kerken in Nairobi en werd voor het eerst in 1978 uitgegeven.
Dit boek, dat ook in het nederlands werd vertaald onder de titel 'Met het hele volk van God', was bedoeld om de banden tussen de kerken te versterken. Het rapport over de eenheid van de kerk bevatte de aanbeveling ‘dat alle kerken hun gelovigen zouden bemoedigen in een geregeld en bezield gebed voor elkaar’. De opzet is eenvoudig. Iedere week wordt aandacht gevraagd voor één of meer landen in een regio, in de hoop dat zij die week gesteund zullen worden door de gebeden van heel de wereld. Zo’n voorbede is niet alleen een téken van verbondenheid in Christus, maar ook een manier om deze verbondenheid te versterken.
De kleine structuur die de Wereldraad aanbiedt hoeft niet met veel woorden gepaard te gaan, een klein gebaar of ritueel kan al zo veelzeggend zijn; wanneer dit met de nodige discipline in het Kyrie-gebed of in de voorbeden wordt opgenomen en hiermee eenvoudig maar serieus een begin wordt gemaakt zal spoedig blijken dat de betrokkenheid in de gemeenten groeit, zowel naar buiten als naar binnen. Het samen nadenken over de wijze van gedenken is al een stap in de goede richting.
De gebeden waarmee we evt. kunnen gedenken vertaalde ik uit de 2e (engelse) versie van "With all God's people"; dit boek werd in 1990 uitgegeven, maar werd tot nu toe niet in het nederlands vertaald.
Dat wij aarde en hemel mogen zien als één geheel,
waarin het menselijk leven is ingebed in een eeuwig bezield verband:
verleden en toekomst - in het heden verenigd.
Of met woorden uit de Didachè*(9,4):
Zoals het brood dat wij breken, verstrooid was over de heuvels en nu,
samengebracht, één is geworden, zo moge uw kerk* van de einden der aarde
worden samengebracht in het koninkrijk van uw vrede.
* 'kerk' komt van het griekse woord 'kyriake' en betekent: 'wat van de Heer is'.
Voorbeeld voor eredienst of avond- of morgengebed:
(landen of regio noemen): . . . . . . . . . . . . . . . . . . ."
woorden uit de te gedenken regio of met eigen woorden:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Eventueel kan een kyrie-gebed worden gezongen of een lied uit:
"Hoop van alle volken" en er kan ook een kaars worden aangestoken.
Het Onze Vader – bidden met consequenties.De kerkvaders vanaf Origenes en Tertullianus (ca. 200 na Christus) hebben het Onze Vader zin voor zin overdacht en erover geschreven en zo ontstond een soort ‘Onze Vader brevier’.
Ook Luther beschouwde het Onze Vader als een levenspatroon en stelde in elke periode van het kerkelijk jaar één bede centraal, te beginnen met de aanhef : Onze Vader…, gedurende Advent en Kerst. Zo staan wij met dit gebed in de traditie van de kerk. Maar er is meer. Wie oprecht en veelvuldig het Onze vader bidt, zal zich tegelijk en keer op keer afvragen wat het betékent Gods Naam te heiligen en ook op welke manier wijzelf zijn koninkrijk dichterbij kunnen brengen. De vraag naar Gods wil zal steeds opnieuw klinken. De behoefte ons dagelijks brood met anderen te delen, zal groter worden en we zullen inzien dat nieuw begin alleen mogelijk is als we uit verzoening willen leven. Misschien ligt de grootste verzoeking in het ongeloof dat het ooit nog goed komt met deze wereld en wie weet ontdekken we dat we het meest belaagd worden door het kwaad in ons eigen hart. Zo zal ons bidden ons aansporen heel hard aan het werk te gaan, gedreven door Zijn Geest. Dan is ons bidden geen vrijblijvende zaak meer, maar toekomstgericht en alle kracht is van Hem!
Wat drijft en bezielt...
Wat drijft en bezielt...
Mandala, Sanskriet voor middelpunt (foto: AnnaW) |
Waar gaat het om? God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf, zeggen Jezus en de Profeten.
God woont in je hart (als je Hem toelaat) en je naaste kan je buurman zijn. Je hoeft er niet ver voor te gaan. Maar dicht bij jezelf blijven kan moeilijk zijn.
'De Ka-aba (in Mekka) is de meest heilige plaats in de Islam. Het wordt beschouwd als het Huis van God en heeft een vergelijkbare rol als de tabernakel en het heilige der heiligen in het jodendom en in het christendom. Wat de Ka-aba in Mekka betekent voor de Moslims en het Heilige Graf in Jeruzalem voor de Christenen, betekende het Osirisgraf in Abidos (Egypte) voor de Egyptenaren'. (Tjeu v.d.Berk in 'Het oude Egypte: bakermat van het jonge christendom')
Mensen gaan op pelgrimsreis om God te vinden. Maar de Braziliaanse bevrijdingstheoloog Dom Helder Camara zei: “Waarom zou ik naar Bethlehem gaan als ik Christus hier elke dag geboren zie worden". De keus is aan onszelf.
In Johannes 10 vers 16 zegt Jezus: “ Nog andere schapen heb ik, die niet van deze stal zijn, ook die moet Ik leiden…. En het zal worden één kudde en één herder!”
'Verschillend van hart en gezicht...' en toch één?
De engel en de draak |
Verschillend van hart en gezicht zoals Oosterhuis het zegt in één van zijn gebeden. Maar ondanks die verschillen zullen velen van ons zich christen noemen. Volgelingen van Jezus, de Christus en Zoon van de Allerhoogste. Dat betekent dat wij de weg willen gaan die Hij wijst en dat is dezelfde weg die in de Thora, het boek van het Oude Verbond wordt gewezen, waarvan Jezus zegt, dat er geen letter of streepje van voorbij zal gaan.
De weg van gerechtigheid en vrede geldt nog steeds en deze weg vloeit voort uit het Verbond - de Afspraak - die God ooit met zijn volk maakte en die Hij in zijn Zoon heeft vernieuwd. Jezus is deze weg zélf gegaan tot het bittere eind, in liefde en trouw en zonder verraad. En zó, zegt Hij, moeten wij het ook doen. Dat betekent dat we elkaar moeten aanvaarden zoals we zijn, elkaar vergevend als we tekort zijn geschoten. Dat we elkaar ruimte geven - elkaar aan het licht brengen zoals de Schepper ons heeft bedoeld. Het betekent dat we elkaar recht doen en in liefde en respect met elkaar omgaan; de goede dingen in elkaar ontdekken, zodat de slechte geen kans meer krijgen, zodat we van elkaar kunnen leren en samen iets tot stand kunnen brengen.
Als wij die weg in alle eenvoud en oprechtheid gaan mogen we ons christen noemen en dán zijn we samen kerk, leden van hetzelfde lichaam. Het Lichaam van de Heer!
Wij maken vaak onderscheid tussen de kerk als gemeenschap en de kerk als instituut. Als instituut verstaan we gewoonlijk de orde en regels waaraan de kerkelijke gemeenschap zich dient te houden en die regels zijn gebaseerd op de belijdenis van de kerk. De kerk is dus wat haar gemeenschap belijdt, met woord en daad. Misschien is het beter dat onderscheid niet te maken en gewoon te spreken van de kerk, waarvan Christus het Hoofd is, want dát belijdt de kerk. Daarin zijn dan meteen alle regels samengevat, want Hij leerde ons hoe we de regels van God moeten verstaan en hoe wij diezelfde regels in zijn Geest kunnen volbrengen door mensen met elkaar te verbinden.
De bergleer van Jezus is een leer van bevrijding en het moet ons eigenlijk verbazen dat mensen in de loop der eeuwen daaraan steeds weer nieuwe leerstellingen hebben toegevoegd, waardoor toekomstige geslachten juist aan banden worden gelegd. En hoeveel oprechte christenen hebben de kerk al niet de rug toegekeerd omdat hun opvattingen botsten met de regels van de kerk?
Soms vraag je je af of dát wat wij kerk noemen die naam wel waard is. Is de kerk niet dáár waar mensen solidair zijn met elkaar - hart hebben voor elkaar en zoeken wat verloren is of dreigt te gaan? Kortom dát doen wat God van mensen verlangt?
Soms zie je mensen Gods wil doen zonder dat ze dat zelf weten, gewoon omdat de wet van Gods liefde in hun hart staat geschreven. Anderen verdragen de kerkmuren niet meer - alsof het alleen binnen die muren goed kan zijn. Het verlorene moet toch niet in de kerk worden gezocht? Volgens hen moet de Vredesboodschap aan de wereld worden verkondigd.
Of zijn we daar van maandag tot zaterdag al druk mee? En komen we zondags in de kerk weer op adem? Zo zou het moeten zijn en we zouden in elke kerk op adem moeten kunnen komen - ons thuis kunnen voelen bij elkaar - vrienden kunnen zijn - hart hebben voor elkaar. Ons leven en ons brood delend. Wanneer zal het zover zijn?
Vrede verweg en vrede dichtbij...
Mijn grote wens voor de toekomst is, dat kerken, synagogen en moskeeën en alle godshuizen en gelovigen, zich geroepen weten om in wereldwijde verbondenheid te bidden voor deze wereld; dit te doen op de wijze zoals de Wereldraad van Kerken dat heeft bedacht door elke week een regio centraal te stellen, zoals op de Oecumenische Gebedskalender wordt aangegeven. En dit vorm te geven in de zondagse eredienst in het Kyrie-gebed of bij de voorbeden en/of door een wekelijks Vredesgebed op een doordeweekse dag of avond, om de wereld veraf en dichtbij te gedenken. En daarbij niet te vergeten dat ook de persoonlijke aandacht een vorm is van 'gedenken'.
"Vrede kwam Hij verkondigen aan u
die verweg was en vrede aan hen
die dichtbij waren:
Dankzij Hem hebben wij allen door
één Geest toegang tot de Vader".
(Efeziërs 2:17)
Of met woorden uit het 5e couplet van lied 528 (Oosterhuis):
"Weest verheugd, van zorgen vrij: God die wij aanbidden
is ons rakelings nabij, wonend in ons midden".
Met vriendelijke groet,
An van der Wilt
Naschrift.
An heeft in december 2018 het werk aan de site neer moeten leggen. Zij heeft vele van de teksten vastgelegd in een boek. Het boek is via haar dochter Krista of de diaconie van de Kruiskerk te Nijkerk te bestellen. Kosten: €20,-. E-mailadressen: Krista van der Wilt (
Op 22 december 2022 is An overleden in de leeftijd van 86 jaar.
We zijn An heel dankbaar voor alles wat ze voor de oecumenische gebedskalender gedaan heeft. De site wordt voortgezet.